(၁၂) နာရီေလာက္ရွိၿပီထင္တယ္။ အိပ္လုိ႔လည္းမရတာနဲ႔ ဆရာတစ္ေယာက္ဆီက ငွားလာတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ကုိ ေကာက္ကုိင္လုိက္တယ္။ စာအုပ္နာမည္က ေတာမ်ား၊ ေတာင္မ်ား၊ သစ္ေတာမ်ား၊ ဆင္ေျခေလွ်ာမ်ား၊ ဆရာေနဝင္းျမင့္ေရးတာျဖစ္ၿပီး၊ ခရီးသြား သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေဆာင္းပါးေတြစုတည္းထားတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္တယ္။ အျပင္မွာက မုိးနည္းနည္းေအးတယ္။ ရာသီဥတုကလည္း ခပ္ေအးေအးဆုိေတာ့ စာဖတ္လုိ႔ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတာေတာ့အမွန္ပဲ။ ဒီလုိနဲ႔ဖတ္လုိက္တာ ည ၂ နာရီခြဲေလာက္ျဖစ္သြားတယ္။ လူကလည္း မ်က္လံုးနည္းနည္း စင္းလာၿပီ။ ဒါနဲ႔ စာအုပ္ကုိ ေခါင္းရင္းမွာတင္ထားလုိက္ၿပီး စာၾကည့္မီးလည္းပိတ္လုိက္တယ္။ တကယ္အိပ္မယ္လည္းဆုိေရာ အိပ္လုိ႔ကမရျပန္ဘူး။ ဟုိေတြးဒီေတြးရင္းနဲ႔ပဲ ခုဏကဖတ္တဲ့စာအုပ္အေၾကာင္း ေခါင္းထဲျပန္ေရာက္လာတယ္။ ဆရာေနဝင္းျမင့္အဓိကေျပာခ်င္တာက သစ္ေတာေတြအေၾကာင္းျဖစ္တယ္။ သစ္ေတာေတြရဲ႕အသံုးဝင္ပံုေတြ၊ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ နဲ႔ အျခားႏုိင္ငံေတြမွာ သစ္ေတာေတြ ဘယ္လုိျပဳန္းတီးေနေၾကာင္း၊ အဲသလုိျဖဳန္းတီးခဲ့တာေတြအတြက္လည္း အခုအခ်ိန္မွာ ရာသီဥတုဆုိးဝါးမႈ၊ မုိးေခါင္ေရရွားမႈ၊ ေျမဆီလႊာ ပ်က္ဆီးမႈ၊ အျပင္ အျခားဆုိးဝါးတဲ႔ အေျခအေန ေတြနဲ႔ရင္ဆုိင္ေနရေၾကာင္း၊ ဒါေတြကုိ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ခ်စ္ျမတ္ႏုိးသူေတြနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ျပန္လည္ထိန္းသိမ္း ေနတဲ့အေၾကာင္း ကုိေရးထားတာျဖစ္ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ သစ္ေတြေတြက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကမာၻႀကီးရဲ႕ အဆုတ္ ေတြျဖစ္ပါတယ္။ photosynthesis လုိ႔ေခၚတဲ့ သစ္ရြက္ေတြအစာ ခ်က္လုပ္မႈမွာ ေနေရာင္ျခည္၊ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္နဲ႔၊ ေရ လုိအပ္တယ္။ ဒါေတြနဲ႔အစာခ်က္လုပ္ၿပီးတဲ့အခါမွာ သစ္ရြက္ေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔ ေရခုိးေရေငြ႔ေတြကုိ ျပန္လႊတ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ရႈသြင္းတဲ့ ေလေကာင္းေလသန္႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ကုိ ရႏုိင္ဖုိ႔ သစ္ေတာေတြက အဓိကတာဝန္ယူေပးေနတယ္။ သစ္ေတာေတြျပဳန္းတီးလုိ႔ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္ေတြေလထဲမွာ မ်ားလာၿပီဆုိရင္ ကမာၻႀကီးပုိမုိပူေႏြးလာမယ္။
ကမာၻ႕ေရသံသယာလည္ပတ္ဖုိ႔ အတြက္ကုိလည္း သစ္ေတာေတြက တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းအားျဖင့္အေရးႀကီးျပန္တယ္။ ဒါအျပင္ အၿမဲစိမ္သစ္ေတြေတြက ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ေတြ အေပၚမ်ား၊ အၾကြယ္ဝဆံုး ေနရာေတြျဖစ္တယ္။ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ အပင္၊ သတၱဝါ၊ အင္းဆက္ နဲ႔အျခား နာမည္သိၿပီးသား မ်ိဳးစိတ္ေတြရဲ႕ တဝက္ေလာက္က အၿမဲစိမ္းသစ္ေတာေတြမွာေတြ႕ရတာျဖစ္တယ္။ လူေတြရဲ႕ေနစဥ္ စား၊ ဝတ္၊ ေနေရး လုိအပ္ခ်က္ေတြ၊ ေဆးဝါးလုိအပ္ခ်က္ေတြကုိလည္း ဒီသစ္ေတာေတြနဲ႔၊ သစ္ေတြေတြမွာရွိတဲ့ ဇီဝမ်ိဳးစိတ္မ်ိဳးကြဲေတြက ျဖည့္ဆည္း ေပးေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး သစ္ေတြေတြက ေျမဆီလႊာေတြကုိ ထိန္းသိမ္းေပးတယ္။ ဘယ္လုိနည္းနဲ႔ထိန္းသိမ္းေပးလည္းဆုိရင္ သစ္ရြက္ေတြက သည္းထန္တဲ့ မုိးေပါက္မုိးစက္ေတြကုိ ေျမျပင္နဲ႔တုိက္ရုိက္မထိေအာင္ ကာကြယ္ေပးတယ္။ ဒီလုိတုိက္ရုိက္မထိတဲ့အတြက္ ေျမျပင္မွာရွိတဲ့ အဖုိးတန္ အေပၚယံေျမဆီလႊာေတြ ဆီကုိ မုိးေရေတြေရာက္ခ်ိန္မွာ အရွိန္ကေတာ္ေတာ္ကုိနည္းသြားၿပီ၊ ဒါေၾကာင့္ ေျမဆီလြာေတြမျပဳန္းတီးေတာ့ဘူး။ သစ္ျမစ္ေတြကလည္း ေျမႀကီးမွာ ေျမကတုတ္ လုိ ကုပ္ယူထားေတာ့ ေတာ္ယံုတန္ယံုေရစီးေလာက္နဲ႔ ေျမဆီလႊာေတြကုိ ပါမသြားေစႏုိင္ဘူး။ သစ္ေတာေတြက ေျမကတုတ္တင္မဟုတ္ဘူး ေလကတုတ္တာဝန္ကုိလည္းယူထားတယ္။ ေလျပင္းေလာက္ကေတာ့ သစ္ေတာအကာအကြယ္ရွိေနရင္ ေလေျပေလညင္းအသြင္ကုိေျပာင္းလဲပစ္ႏုိင္တယ္။
ျမစ္၊ ေခ်ာင္း၊ အင္း၊ အုိင္ေတြရဲ႕ ေရေဝေရလႊဲ စနစ္မွာလည္း သစ္ေတာ့ေတြက မရွိမျဖစ္အေရးႀကီးတဲ့ေနရာမွာရွိတယ္။ မုိးတြင္းမွာရြာခဲ့တဲ့ မုိးေရေတြကုိ သစ္ေတြေတြရဲ႕ အျမစ္ေတြ သုိေလွာင္ ေပးတယ္။ ေႏြ နဲ႔၊ ေဆာင္းတြင္းလုိ ေျခာက္ေသြ႔တဲ့ရာသီကုိေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ျမစ္ေခ်င္းအင္းအုိင္ေတြထဲကုိ သုိေလွာင္ထားတဲ့ေရတြက တျဖည္းျဖည္းခ်င္း စိမ့္ဝင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေႏြ၊ နဲ႔ ေဆာင္းရာသီမွာ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအုိင္ေတြမေျခာက္ခမ္းတာျဖစ္တယ္။ သစ္ေတာမရွိရင္ ေရမရွိႏုိင္ဘူး။ ကမာၻ႔လူဦးေရရဲ႕ ၇၄%ဟာ ေျမေအာက္ေရ ကုိအားကုိးအားထားျပဳေနရတယ္လုိ႔ ကမာၻ႕ကုလသမဂၢရဲ႕စစ္တမ္းတစ္ေဆာင္ကေျပာတယ္။ အထက္ကေျပာခဲ့သလုိ သစ္ေတာေတြက ေရသံသရာအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုျဖစ္သလုိ႔ ေျမေအာက္ေရ ျဖစ္တည္ဖုိ႔ အတြက္လည္း အလြန္အေရးႀကီးတယ္။ သစ္ေတာေတြရွိမွသာ ေျမေအာက္ေရရွိႏုိင္မယ္။
ဒီလုိအသံုးဝင္တဲ့သစ္ေတာေတြကအခုဆုိရင္ ကမာၻနဲ႔အဝွမ္းမွာ ေနစဥ္နဲ႔အမွ် ပေရာဂအမ်ိဳးမ်ိဳေၾကာင့္ ျပဳန္းတီးပ်က္ဆီးေနရတယ္။ ေတာင္အေမရိကတုိက္မွာရွိတဲ့ အေမဇုန္ သစ္ေတာမွာတင္ တစ္နာရီကုိ ၅၄ ဟက္တာ ႏႈန္းနဲ႔ပ်က္စီးေနတယ္လုိ႔ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢက ဆုိတယ္။ ဒါအေမဇုန္သစ္ေတာ္ပဲရွိေသးတယ္။ အျခားကမာၻေနရာအႏွ႔ံအျပားမွာရွိတဲ့ သစ္ေတာေတြဟာလည္း သစ္အလြန္အကၽြံခုတ္မႈ၊ တုိးခ်ဲ႕စုိက္ပ်ိဳးေျမမ်ားေၾကာင့္ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းမႈ၊ လမ္း၊ သံတား ေဆာက္လုပ္မႈမ်ား၊ ေရကာတာ တည္ေဆာက္မႈ၊ ေတာမီးေလာင္မႈ၊ စတဲ့ ပေယာဂအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေနရတယ္။ ဆုိးဝါးေသာရာသီဥတုအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လက္ေတြ႕ႀကံဳေတြ႔ေနၾကရတယ္။ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းခံရလုိ႔ သုႆန္ တစျပင္လုိ႔ ေက်းငွက္ေအာ္သံ၊ ေမ်ာက္ေအာ္သံ၊ တိရိစာၦန္ေတြ ျမဴးတူးတဲ့ အသံေတြမၾကားရတဲ့ ေျမကြက္လပ္ေတြကုိ စိမ္းလန္းတဲ့ သစ္ေတာေတြကုိ အာသာျပင္းျပင္းနဲ႔ ေရငတ္သူေရေတာင္းသလုိေတာင္းဆုိေနၾကၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကမာၻႀကီးရဲ႔ အဆုတ္ကုိ အခ်ိန္မွီ ကုစားဘုိ႔ ေဆးေကာင္းေကာင္းနဲ႔၊ ဆရာဝန္ေကာင္းေကာင္းလုိအပ္ေနၿပီ။ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ Deforestation ေနရာမွာ၊ ျပန္လည္စုိက္ပ်ိဳးမႈ Reforestation ဆုိတာ အစားထုိးဖုိ႔ အခုပဲစမွရေတာ့မယ္။ အခ်ိန္ဆြဲတာနဲ႔အမွ် ငါတုိ႔မာၻႀကီးရဲ႕အနာဂါတ္က မေတြးဝ့ံစရာပဲ။
ဘုိကေလးသား
မွန္ပါတယ္။ သစ္ေတြေတြက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကမာၻႀကီးရဲ႕ အဆုတ္ ေတြျဖစ္ပါတယ္။ photosynthesis လုိ႔ေခၚတဲ့ သစ္ရြက္ေတြအစာ ခ်က္လုပ္မႈမွာ ေနေရာင္ျခည္၊ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္နဲ႔၊ ေရ လုိအပ္တယ္။ ဒါေတြနဲ႔အစာခ်က္လုပ္ၿပီးတဲ့အခါမွာ သစ္ရြက္ေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔ ေရခုိးေရေငြ႔ေတြကုိ ျပန္လႊတ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ရႈသြင္းတဲ့ ေလေကာင္းေလသန္႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ကုိ ရႏုိင္ဖုိ႔ သစ္ေတာေတြက အဓိကတာဝန္ယူေပးေနတယ္။ သစ္ေတာေတြျပဳန္းတီးလုိ႔ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိဒ္ေတြေလထဲမွာ မ်ားလာၿပီဆုိရင္ ကမာၻႀကီးပုိမုိပူေႏြးလာမယ္။
ကမာၻ႕ေရသံသယာလည္ပတ္ဖုိ႔ အတြက္ကုိလည္း သစ္ေတာေတြက တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းအားျဖင့္အေရးႀကီးျပန္တယ္။ ဒါအျပင္ အၿမဲစိမ္သစ္ေတြေတြက ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ေတြ အေပၚမ်ား၊ အၾကြယ္ဝဆံုး ေနရာေတြျဖစ္တယ္။ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ အပင္၊ သတၱဝါ၊ အင္းဆက္ နဲ႔အျခား နာမည္သိၿပီးသား မ်ိဳးစိတ္ေတြရဲ႕ တဝက္ေလာက္က အၿမဲစိမ္းသစ္ေတာေတြမွာေတြ႕ရတာျဖစ္တယ္။ လူေတြရဲ႕ေနစဥ္ စား၊ ဝတ္၊ ေနေရး လုိအပ္ခ်က္ေတြ၊ ေဆးဝါးလုိအပ္ခ်က္ေတြကုိလည္း ဒီသစ္ေတာေတြနဲ႔၊ သစ္ေတြေတြမွာရွိတဲ့ ဇီဝမ်ိဳးစိတ္မ်ိဳးကြဲေတြက ျဖည့္ဆည္း ေပးေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး သစ္ေတြေတြက ေျမဆီလႊာေတြကုိ ထိန္းသိမ္းေပးတယ္။ ဘယ္လုိနည္းနဲ႔ထိန္းသိမ္းေပးလည္းဆုိရင္ သစ္ရြက္ေတြက သည္းထန္တဲ့ မုိးေပါက္မုိးစက္ေတြကုိ ေျမျပင္နဲ႔တုိက္ရုိက္မထိေအာင္ ကာကြယ္ေပးတယ္။ ဒီလုိတုိက္ရုိက္မထိတဲ့အတြက္ ေျမျပင္မွာရွိတဲ့ အဖုိးတန္ အေပၚယံေျမဆီလႊာေတြ ဆီကုိ မုိးေရေတြေရာက္ခ်ိန္မွာ အရွိန္ကေတာ္ေတာ္ကုိနည္းသြားၿပီ၊ ဒါေၾကာင့္ ေျမဆီလြာေတြမျပဳန္းတီးေတာ့ဘူး။ သစ္ျမစ္ေတြကလည္း ေျမႀကီးမွာ ေျမကတုတ္ လုိ ကုပ္ယူထားေတာ့ ေတာ္ယံုတန္ယံုေရစီးေလာက္နဲ႔ ေျမဆီလႊာေတြကုိ ပါမသြားေစႏုိင္ဘူး။ သစ္ေတာေတြက ေျမကတုတ္တင္မဟုတ္ဘူး ေလကတုတ္တာဝန္ကုိလည္းယူထားတယ္။ ေလျပင္းေလာက္ကေတာ့ သစ္ေတာအကာအကြယ္ရွိေနရင္ ေလေျပေလညင္းအသြင္ကုိေျပာင္းလဲပစ္ႏုိင္တယ္။
ျမစ္၊ ေခ်ာင္း၊ အင္း၊ အုိင္ေတြရဲ႕ ေရေဝေရလႊဲ စနစ္မွာလည္း သစ္ေတာ့ေတြက မရွိမျဖစ္အေရးႀကီးတဲ့ေနရာမွာရွိတယ္။ မုိးတြင္းမွာရြာခဲ့တဲ့ မုိးေရေတြကုိ သစ္ေတြေတြရဲ႕ အျမစ္ေတြ သုိေလွာင္ ေပးတယ္။ ေႏြ နဲ႔၊ ေဆာင္းတြင္းလုိ ေျခာက္ေသြ႔တဲ့ရာသီကုိေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ျမစ္ေခ်င္းအင္းအုိင္ေတြထဲကုိ သုိေလွာင္ထားတဲ့ေရတြက တျဖည္းျဖည္းခ်င္း စိမ့္ဝင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေႏြ၊ နဲ႔ ေဆာင္းရာသီမွာ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအုိင္ေတြမေျခာက္ခမ္းတာျဖစ္တယ္။ သစ္ေတာမရွိရင္ ေရမရွိႏုိင္ဘူး။ ကမာၻ႔လူဦးေရရဲ႕ ၇၄%ဟာ ေျမေအာက္ေရ ကုိအားကုိးအားထားျပဳေနရတယ္လုိ႔ ကမာၻ႕ကုလသမဂၢရဲ႕စစ္တမ္းတစ္ေဆာင္ကေျပာတယ္။ အထက္ကေျပာခဲ့သလုိ သစ္ေတာေတြက ေရသံသရာအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုျဖစ္သလုိ႔ ေျမေအာက္ေရ ျဖစ္တည္ဖုိ႔ အတြက္လည္း အလြန္အေရးႀကီးတယ္။ သစ္ေတာေတြရွိမွသာ ေျမေအာက္ေရရွိႏုိင္မယ္။
ဒီလုိအသံုးဝင္တဲ့သစ္ေတာေတြကအခုဆုိရင္ ကမာၻနဲ႔အဝွမ္းမွာ ေနစဥ္နဲ႔အမွ် ပေရာဂအမ်ိဳးမ်ိဳေၾကာင့္ ျပဳန္းတီးပ်က္ဆီးေနရတယ္။ ေတာင္အေမရိကတုိက္မွာရွိတဲ့ အေမဇုန္ သစ္ေတာမွာတင္ တစ္နာရီကုိ ၅၄ ဟက္တာ ႏႈန္းနဲ႔ပ်က္စီးေနတယ္လုိ႔ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢက ဆုိတယ္။ ဒါအေမဇုန္သစ္ေတာ္ပဲရွိေသးတယ္။ အျခားကမာၻေနရာအႏွ႔ံအျပားမွာရွိတဲ့ သစ္ေတာေတြဟာလည္း သစ္အလြန္အကၽြံခုတ္မႈ၊ တုိးခ်ဲ႕စုိက္ပ်ိဳးေျမမ်ားေၾကာင့္ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းမႈ၊ လမ္း၊ သံတား ေဆာက္လုပ္မႈမ်ား၊ ေရကာတာ တည္ေဆာက္မႈ၊ ေတာမီးေလာင္မႈ၊ စတဲ့ ပေယာဂအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေနရတယ္။ ဆုိးဝါးေသာရာသီဥတုအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လက္ေတြ႕ႀကံဳေတြ႔ေနၾကရတယ္။ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းခံရလုိ႔ သုႆန္ တစျပင္လုိ႔ ေက်းငွက္ေအာ္သံ၊ ေမ်ာက္ေအာ္သံ၊ တိရိစာၦန္ေတြ ျမဴးတူးတဲ့ အသံေတြမၾကားရတဲ့ ေျမကြက္လပ္ေတြကုိ စိမ္းလန္းတဲ့ သစ္ေတာေတြကုိ အာသာျပင္းျပင္းနဲ႔ ေရငတ္သူေရေတာင္းသလုိေတာင္းဆုိေနၾကၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကမာၻႀကီးရဲ႔ အဆုတ္ကုိ အခ်ိန္မွီ ကုစားဘုိ႔ ေဆးေကာင္းေကာင္းနဲ႔၊ ဆရာဝန္ေကာင္းေကာင္းလုိအပ္ေနၿပီ။ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ Deforestation ေနရာမွာ၊ ျပန္လည္စုိက္ပ်ိဳးမႈ Reforestation ဆုိတာ အစားထုိးဖုိ႔ အခုပဲစမွရေတာ့မယ္။ အခ်ိန္ဆြဲတာနဲ႔အမွ် ငါတုိ႔မာၻႀကီးရဲ႕အနာဂါတ္က မေတြးဝ့ံစရာပဲ။
ဘုိကေလးသား
